Bạc hà (Mentha aruensis L.) thuộc họ Hoa môi (Lamiaeeae).
Mô tả: Cây thường tạo thành đám gồm nhiều chồi ngầm và khí sinh cùng với những thân vuông cao 0,30 - 0,70m thường phân nhánh. Lá thuôn hoặc hình ngọn giáo, dài 4 - 6 cm, rộng 1,5 - 2,5 cm, màu lục tới lục hồng, mép có răng cưa thô sơ. Hoa nhỏ màu trắng, hồng hoặc tím hồng, tập hợp thành một loại bông dày đặc thường bị gián đoạn. Toàn cây có lông và có mùi thơm (tránh nhầm với cây môn). Bạc hà thuộc họ Ráy có cuống lá dùng nấu canh và thái ăn sống.
Bộ phận dùng: Lá tươi và khô.
Nơi sống và thu hái: Cây mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi (Tiền Giang đã trồng tới 150 ha, Hấn Tre 100ha, Hậu Giang. Kiên Giang, An Giang… cũng đều có trồng). Trồng bằng thân ngầm hay thân cây trên mặt đất cất đoạn đài l5 - 30cm. Cây ưa đất xốp, giàu mùn, ẩm ướt, đủ nắng, thóat nước nhưng đủ độ ẩm... Có thể trồng quanh năm. Thu hái khi cây bắt đầu phân nhánh hoặc ra hoa, đem sấy khô nhanh trong râm. Khi đã cắt cây sát gốc, thì bón phân để cây phát triển lại và sống lâu.
Hoạt chất và tác dụng: Cây chứa tinh dầu (mentola, menton) và Flavonoit. Dùng làm thuốc sát trùng ngoài da và tai mũi họng, gây tê tại chỗ, có thể gây ức chế làm ngừng thở và tim ngừng đập hòan toàn. Nó kích thích sự tiết dịch tiêu hóa, đặc biệt là mật. Còn dùng làm thuốc chống viêm.
Cách dùng: Ta thường dùng thuốc hãm để kích thích tiêu hóa, chống sự co thắt của các cơ quan tiêu hóa và ngực, sự trướng bụng, đau bụng. Nước xông bạc hà (có thể phối hợp với các cây có tinh dầu khác) rất có hiệu quả đối với cảm cúm, nhức đầu, sổ mũi, đau họng. Cũng dùng làm thuốc sát trùng và xoa bóp nơi sưng đau. Nước cất bạc hà (sau khi gạn dầu) đã bão hòa tinh dầu nên rất thơm (hoặc 1 - 2ml tinh dầu trong 1 lít nước đã đun sôi để nguội) dùng để pha thuốc súc miệng, làm nước đánh răng cho thơm và sát trùng răng, miệng, họng. Uống ngày 2 - 3 lần, mỗi lần 2 - 3 thìa cà phê để giúp tiêu hóa. Đau bụng ỉa chảy, uống mỗi lần 4 - 6 thìa cà phê vào lúc đau. Còn dùng dưới đạng cồn bạc hà (lá bạc hà 50g, tinh dầu bạc hà 50g, rượu vừa đủ 1 lít) ngày dùng nhiều lần 5 - 10 giọt cho vào nước mà uống.
Trích nguồn: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG của PTS. Võ Văn Chi
Nhận xét
Đăng nhận xét