Nguyên Liệu Làm Thuốc Chữa Bệnh

Danh từ Ðậu tại Việt Nam thường được gọi để chỉ những loại hạt có chất bột, thu hoạch từ những cây leo, dùng làm thực phẩm. Có rất nhiều loại Ðậu và để phân biệt thường có thêm một tên đi kèm sau đó như Ðậu ngự, đậu ván, đậu Hòa lan.. hoặc có thể thêm một chữ để chỉ màu sắc của hạt đậu như đậu xanh, đậu đỏ, đậu trắng, và lại còn có đậu phộng, đậu rồng đậu móng ngựa.v.v..  Anh và Pháp ngữ cũng có những tên như bean, pea, lentil.. để phân biệt các loại đậu, tuy nhiên nhóm bean lại là nhóm đa dạng và có đến hàng trăm loại khác nhau. Cây đậu Kidney bean hay Ðậu tây là cây căn bản trong đại gia đình Bean. Bean trong ngôn ngữ cũng có ý nghĩa khá tốt: Thành ngữ ‘full of beans׳ có nghĩa là đang ở ‘tình trạng tinh thần sảng khoái, vui vẻ = cheerful mood׳ tiếng Bồ đào nha cũng có thành ngữ tương tự cheio de feijào.

Trong gia đình Ðậu, đậu rồng là loài đặc biệt hầu như chỉ trồng tại những vùng Ðông Nam Á, Tân Guinée, Philippines và Ghana. Thế giới bên ngoài hầu như không biết đến loài này cho đến năm 1975 và hiện nay đã được du nhập để trồng tại các vùng nhiệt đới trên khắp thế giới để giúp giải quyết nạn thiếu lương thực trên thế giới.

Củ cải trắng là một gia đình thực vật bao gồm nhiều loại rau có củ khác nhau, có thể tạm chia thành 2 nhóm: Nhóm củ cải trắng Âu-Mỹ với củ thường nhỏ và tròn trịa màu từ trắng đến hồng nhạt, có khi tím, được gọi chung là Radish và nhóm Á châu, thường gọi là Oriental (Chinese hay Japanese) Radish hoặc khác hơn là Daikon: củ thường lớn, thuôn dài màu trắng. Trong phạm vi bài này xin bàn đến Daikon là loại Củ cải trắng mà người Việt thường dùng kho chung với thịt hay cá hoặc để muối chua.

Cỏ mực, một cây thuốc Nam rất thông thường mọc hoang hầu như khắp nơi, hiện là một dược liệu đang được nghiên cứu về khả năng bảo vệ gan và trừ được nọc độc của một số loài rắn nguy hiểm. Tại Ấn độ, Cỏ mực là một trong mười cây hoa bổ ích (Dasapushpam), đã được dùng trong các mỹ phẩm thoa tóc, bôi da từ thời xa xưa đồng thời làm nguyên liệu để lấy chất phẩm đen nhuộm tóc.

Có rất nhiều loại cỏ được xem là loài hoang dại cần nhổ bỏ nơi những vườn hoa, công viên nhưng lại là những nguồn dược liệu quý giá cần được nuôi trồng như cỏ tranh, cỏ cú, cỏ mực..  Cỏ cú, còn gọi là Củ gấu hay văn hoa hơn là Hương Phụ, Tam Lăng.. là một trong những cây cỏ quý rất đáng chú ý. 
Cỏ Cú, tên khoa học, Cyperus rotondus, thuộc họ thực vật Cyperaceae, là một loài cỏ dại mọc rất phổ biến tại các quốc gia nhiệt đới từ Ấn độ, Trung Hoa qua Việt Nam đến cả những quốc gia hải đảo như Nhật, Indonesia. Tại Việt Nam, cây mọc dại trong vườn, trên mương, bãi cỏ, bãi cát, có thể sống cả trên đất nước lợ và nước mặn. Tại Hoa Kỳ cây được gọi là Nut-grass, Sedge weed hay Cyperus.

Khi nói đến Xương Rồng, chúng ta thường nghĩ ngay đến một loại cây có thân đầy gai, chứa nhựa đáng ghét chỉ mọc nơi sa mạc hoang dã và ngay đến dê, là loài ăn tạp dể tính cũng chê. Nhưng thật ra trong gia đình Xương Rồng còn có những cây cho hoa rất quý như Quỳnh và những cây có thể ăn được, dùng làm rau và còn có thể làm thuốc như Xương Rồng Bà. Tại các Chợ Thực Phẩm ở Hoa Kỳ, chúng ta thấy có bày bán những lá Xương Rồng dẹt với tên Mễ là Nopales hay Nopalitos, lá Xương Rồng này là món ăn khá kỳ lạ đối với những dân tộc không phải là Mễ, nhưng thật ra bên cạnh đó còn có quả của cây này hay Opuntia (Cactus Pear) lại là một trái cây được ưa chuộng tại những vùng Nam Âu châu, Bắc Phi châu, Tây Á (Ấn độ), Úc, Nam và Trung Mỹ và dĩ nhiên là Mexico.
Tên Khoa học: Opuntia ficus-indica thuộc họ thực vật Cacta ceae. Một loài khác cũng dùng được làm thực phẩm là O.megacantha (loài này chỉ gặp tại Hoa Kỳ và Mexico). Các loài được dùng làm thuốc là O.dillenii, O.streptacantha.

Hàng năm cứ vào khoảng giữa tháng Hai Dương lịch, tại Hoa Kỳ có ngày lễ Valentine, được mệnh danh là ngày của Tình Yêu; tuy không phải là ngày lễ nghỉ nhưng người Mỹ vẫn giữ phong tục gửi tặng nhau hoa, thiệp và thường kèm theo kẹo chocolat dưới dạng quả tim đỏ thắm! Chocolat, món quà hiếm tại Việt Nam, nhưng rất rẻ tại Hoa Kỳ, được chế biến từ cây Cacao và cây này còn cung cấp thêm nhiều dược liệu khác nữa!  Nguốn gốc của ngày Valentine đã được kể lại như sau: ‘Thời xa xưa, tại Âu châu có phong tục cứ vào giữa tháng Hai, dịp ngày lễ Lupercalia, những thanh niên mình trần, bôi máu trên người chạy đuổi bắt các cô thiếu nữ, đùa giớn trong những cánh đồng, dùng những sợi dây làm bằng da trừu để trói các cô gái mà mình ưa thích. Ðể xóa bỏ ngày lễ ngoại đạo này, Ðức Giáo Hoàng Gelasius, vào cuối thế kỷ thứ 5, đã lập ra ngày lễ Thánh Valentine (một Vị Giám mục tử đạo vào Thế kỷ thứ 3), và phong Thánh Valentine làm Thánh Bổn Mạng cho những ׳cặp tình nhân’.

Rất nhiều cây rau thông thường, thuộc nhiều loài thực vật khác nhau, được gọi chung dưới tên Sà lách. Ngay tên gọi của Sà lách (Lettuce) trong sách vở Anh Mỹ cũng bao gồm nhiều cây rau hình dáng khác nhau. Tên Lettuce hiện dùng để chỉ nhóm rau thuộc gia đình Lactuca, họ Thực vật Asteraceae. Những cây rau sà lách khác được gọi chung là Salad Greens bao gồm các cây rau như Arugula, Belgian endive, Chicory, Chard, Escarole..