Đu đủ (Carica papaya L.) thuộc họ Ðu đủ (Caricaceae).
Mô tả: Cây cao đến 10m, mang một bó lá ở ngọn. Lá mọc so le, có cuống dài, mỗi phiến lá chia 8 - 10 thùy sâu, muỗi thùy lại bị khía thêm nữa như bị xé rách. Hoa màu vàng nhạt, mọc chùy xim ở nách những lá già. Hoa thường khác gốc nhưng cũng có cây vừa mang cả hoa đực, hoa cái và hoa lưỡng tính, hoặc chỉ có hoa đực và hoa lưỡng tính, hoặc có hoa cái và hoa lưỡng tính. Cụm hoa đực phân nhánh nhiều, có cuống rất dài; Cụm hoa cái chỉ gồm 2 - 3 hoa. Quả mộng to, thịt quả dày, trong ruột quả có nhiều hạt đen.
Bộ phận dùng: Quả, hạt, hoa đực, lá, rễ, nhựa, papain (trong nhựa) và cacpain (ancaloit trong lá, quả, hạt).
Nơi sống và thu hái: Cây Ðu đủ được trồng khắp mọi nơi để lấy quả ăn. Các bộ phận của cây có thể thu hái quanh năm. Nhựa trích từ quả xanh đem phơi khô.
Hoạt chất và tác dụng: Trong quả chín có chừng 95% nước, các chất đường, trong đó chủ yếu là glucoza 8,5%, một ít pectin, chất béo, một ít muối vô cơ (Ca, P, Mg, Fe, vitamin A, B và C). Quả Đu đủ chín là một món ăn bổ, giúp sự tiêu hóa các chất thịt, các chất anbumin.
Quá Đu đủ xanh và các bộ phận khác của cây như thân, rễ, lá đều chứa chất nhựa mủ. Trong nhựa mủ này, có men papain, có khả năng hòa tan một khối lượng tơ huyết (fibrin) gấp 2000 lần khối lượng của nó. Men này có tác dụng tiêu hóa protit, biến đối các chất có anbumin thành pepton; cũng có tác dụng trên mỡ, trên các hydrat cacbon trong môi trường hơi kiềm hay trung tính. Nó cũng có tính chất làm dễ tiêu hóa và giải độc. Được chỉ định dùng trong suy thiểu năng tiêu hóa, dạ dày và tụy, trong sự giảm dịch vị hay sự lên men dạ dày, trong viêm da dày mãn tính, lên men ruột và viêm dạ dày ruột nọn của trẻ em.
Cacpain (có nhiều trong lá) có tác dụng gần như digitalin là một thuốc mạnh tim. Hạt đu đủ chứa Myrosin và kali myronat khi kết hợp với nhau tạo thành tinh dầu màu diêm sinh hắc. Hạt thường dùng làm thuốc trị giun, hạ nhiệt, lợi trung tiện. Trong rễ có nhiều kali myronat, trong lá có nhiều myrosin. Rễ dùng trị sốt rét, tiêu đờm, giải độc. Lá dùng tiêu đinh mụn.
Cách dùng: Quả xanh dùng hầm với thịt. Lá, rễ thường sắc, rửa và uống. Hoa hấp với đường, đường phèn. Nhựa dùng dạng bột hay sirop, rượu thuốc, hoặc chế sirop papain.
Trích nguồn: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG của PTS. Võ Văn Chi
Xem thêm: Ðu Ðủ - Cây thực phẩm và thuốc chữa bệnh
Nhận xét
Đăng nhận xét