Còn gọi là Nghệ vàng (Curcumna longa L.) thuộc họ Gừng (Zingiberaceae).
Mô tả: Cây thảo sống nhiều năm, cao khoảng 1m. Thân rễ phát triển thành củ hình khối, trên đó sinh ra nhiều rễ trụ có màu vàng cam. Rễ to, mọc từ rễ củ, đoạn cuối luôn phình to ra thành hình thoi. Lá mọc so le, có bẹ, hình dài rộng. Hoa màu vàng, xếp thành bông hình trụ ở ngọn thân; lá bắc màu lục hay màu trắng nhạt pha hồng ở chóp lá. Quả mang hình cầu, có 3 ô.
Bộ phận dùng: Thân rễ (Khương hoàng) và rễ (Uất kim).
Nơi sống và thu hái: Cây được trông lấy thân rễ làm gia vị và làm thuốc. Thân rễ thường được thu hái vào tháng 8, tháng 9, cắt bỏ hết rễ để riêng, muốn để được lâu phải hấp trong 6 - 12 giờ, sau đó để ráo nước đem phơi nắng hoặc sấy khô.
Hoạt chất và tác dụng: Cây có 3 - 5% tinh dầu (gồm 25% cacbua tecpenic, zingiberen và 5% xeton sesquitecpenic, các chất turmeron), các chất màu vàng gọi chung là curcuzrnin (0,3 - 1,5%) là những tỉnh thể màu đỏ ánh tím, không tan trong nước, tan trong axit, trong kiềm. Nó có tác dụng thông mật, làm tăng sự bài tiết mật của tế bào gan, phá cholesteron trong máu. Tinh dầu Nghệ màu vàng nhạt, thơm, có tác dụng diệt nấm ngoài da.
Nghệ thường được dùng chữa bệnh đau dạ dày, vàng da, ra huyết đau bụng sau khi sinh. Trong kháng chiến chống Mỹ chúng ta đã dùng Nghệ trong điều trị ngoại khoa: bột Nghệ bó xương, gãy hở, trị vết trầy, rách âm đạo sau khi sinh. Rượu Nghệ rửa vết thương trị sưng đau, viêm khớp: nước Nghệ trị bỏng; dầu Nghệ trị vết thương nhiễm trùng, viêm tử cụng, hở cổ tử cung.
Cách dùng: Dùng nước sắc hoặc dùng dạng bột. Bột Nghệ còn dùng chữa thể huyết, chảy máu cam, nôn ra máu, đau dạ dày.
Ngày dùng 2 - 4g, chia làm 3 lần. Phối hợp với Nghệ đen, cỏ Cú, quả Quất non, trộn với mật ong làm viên uống chữa vàng da... Còn dùng Nghệ làm cáo dán nhọt: Nghệ 60g, củ Ráy 80g, Nhựa thông 40g, Sáp ong 40g, Dầu vừng 80g. Gọt sạch Ráy, đem giã nhuyễn, nấu nhừ với nhựa, đầu, sáp, nghệ rồi phết lên giấy bản để dán mụn nhọt.
Trích nguồn: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG của PTS. Võ Văn Chi
Nhận xét
Đăng nhận xét