CÂY RAU LÀM THUỐC - ĐINH LĂNG

Đinh lăng hay Cây gỏi cá - Polyscias fruticosa (L.) Harms, thuộc họ Nhân sâm – Araliaceae. Cây bụi cao 0,80m đến 1,5m hay hơn, nhẵn và không có gai. Lá kép 3 lần lông chim, dài 20-40cm; lá chét có cuống mảnh, dài 5-15mm, dạng màng, có răng không đều, thường bị khía hoặc chia thùy, nhọn, dài 3-10cm, rộng 0,6-4cm. Hoa nhỏ, thành chuỳ tán ngắn, dài 7-18cm. Quả dẹt màu trắng bạc, dài và rộng cỡ 3-4mm, dày 1mm mang các vòi nhụy tồn tại.

Cây gốc ở quản đảo Polynêdi, nay được trồng nhiều ở nước ta ở Lào và Campuchia và các vùng nhiệt đới của Cựu lục địa. Cây được trồng trong các vườn gia đình và cả ở các đình chùa, có khi trồng làm hàng rào.

Các lá non thường được dùng ăn gỏi cá, gói với nem, làm gia vị ăn với thịt lợn.

Lá đính lăng phơi khô đem lót gối hoặc rải giường cho trẻ em nằm để phòng bệnh kinh giật. Phụ nữ sau khi sinh đẻ uống nước sắc lá đinh lăng khô thấy cơ thể nhẹ nhõm, khỏe mạnh, có nhiễu sữa. Lá tươi băm nhỏ, cùng với bong bóng lợn trộn với gạo nếp nấu cháo ăn cũng lợi sữa. Ở Campuchia, người ta còn dùng lá phối hợp với các loại thuốc làm bột hạ nhiệt và cũng dùng như thuốc giảm đau. Lá dùng xông làm ra mồ hôi và chứng chóng mặt. Dùng tươi giã nát đắp ngoài trị viêm thần kinh và thấp khớp và các vết thương. Lá nhai nuốt nước với một chút phèn trị hóc xương cá. Vỏ cây nghiền thành bột làm thuốc uống hạ nhiệt.

Ngày nay, người ta dùng củ làm thuốc bổ dưỡng. Trong củ có 0,3% glycozit, alcaloid, saponin, tanin, l3 loại acid amin và vitamin B1. Trong thân và lá cũng có nhưng ít hơn. Đinh lăng là thuốc tăng lực. Nó làm tăng sức chịu đựng của cơ thể đối với các yếu tố bất lợt như kiệt sức, gia tốc, nóng. Đối với người, định lăng làm cho nhịp tim sớm trở lại bình thường sau khi chạy dại sức và làm cho cơ thể chịu được nóng. Người bệnh bị suy mòn uống đinh lăng chống phục hồi cơ thể, ăn ngon, ngủ tốt, tăng cân, có tác dụng an thần và lợi niệu. Nó cũng làm tử cung co bóp mạnh hơn. Đinh lăng ít độc hơn cả nhân sâm, và khác với nhân sâm, nó không làm tăng huyết áp.

Thường sử dụng ở dạng bột, ngày dùng 2g trở lên. Cũng có thể thái miếng phơi khô, ngày dùng l-6g dạng thuốc sắc. Từ năm 1976, Học viện Quân y phối hợp với Xí nghiệp dược phẩm I, Bộ Y tế, đã sản xuất viên Đinh lăng 0,15 với công dụng chữa suy mòn, sút cân, kém ăn, kém ngủ, lao động mệt mỏi, ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 2-3 viên.

Trích từ sách: Cây Rau Làm Thuốc

của PTS Võ Văn Chi

do NXB TH Đồng Tháp ấn hành

Xem thêm: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG - ĐINH LĂNG

Xem thêm: THUỐC BỔ, THUỐC BỒI DƯỠNG - CÁC LOẠI SÂM - Đinh Lăng

Xem thêm: CÂY HOA CÂY THUỐC - ĐINH LĂNG