Kiệu -Allium chinense G.Don, thuộc họ Hành - Aliaccae. Cây thảo nhỏ có thân hành màu trắng, hình trái xoan thuôn, bao bởi nhiều vẩy mỏng. Lá mọc ở gốc, hình dải hẹp, nửa hình trụ, dài 15-60 cm, rộng 1,5-4mm. Cụm hoa hình tán trên một cuống hoa dài 15-60cm mang 6-30 tán hoa màu hồng hay màu tím.
Kiệu được trồng rộng rãi ở nông thôn để lấy củ muối dưa ăn liền hoặc làm dưa để ăn dần. Muốn có kiệu ăn trong vòng 5-6 ngày, ta mua kiệu về, nhặt sạch rễ, vỏ, rồi ngâm củ kiệu một đêm trong một thau nước muối. Vớt ra rồi lại ngâm vào nước gạo. Sau đó vớt ra xếp củ kiệu vào keo. Nấu giấm có pha đường cát để nguội rồi đổ vào keo dưa. Có người ngâm củ kiệu vào nước phèn chua trong hai giờ rồi lấy ra rửa sạch, để ráo nước, sau đó cho kiệu vào keo, nấu nước muối giấm, đường đổ vào.
Muốn để ăn lâu dài, có thể đến 3-4 tháng, người ta để nguyên cây, chỉ cắt bớt lá. Dùng 10 phần kiệu, 1 phần muối và xếp cứ một lớp kiệu, một lớp muối. Để như thế trong 5 ngày rồi lấy ra để cho ráo nước. Lại cho kiệu vào hũ. Nấu một phần nước, một phần giấm, hai phần đường đổ vào hũ kiệu ... Khoảng 6 ngày sau là có kiệu ăn được. Dưa kiệu có hương vị nồng, ăn kèm với thịt mỡ, hay xẻ nhỏ ra trộn gỏi với bắp cải, thịt gà ăn rất ngọn. Người ta cũng dùng kiệu làm gia vị, hay xào cà, xào ăn riêng.
Củ kiệu cũng được sử dụng làm thuốc. Kiệu có vị cay đắng, tính ấm, làm ấm bụng, tán khí kết, khỏi đầy hơi, bổ thận khí, mạnh dương. Còn có tác dụng lợi tiểu tiện, chữa chứng đái rắt và bạch trọc như hành củ. Nếu ăn đều chì chịu được rét lạnh, bổ khí, điều hoà nội tạng, cho người ta béo khoẻ.
- Chữa phụ nữ có thai, bị lạnh đau bụng, thai không yên, dùng kiệu 32g, Đương quy 8g sắc uống.
- Chữa đi lỵ, dùng một nắm kiệu nấu cháo ăn.
- Chữa tự nhiên ngã ngất hôn mê như chết, hoặc trong khi ngủ mà bỗng dưng bị chết là do trúng khí độc, thì lấy kiệu giã vắt lấy nước cốt, nhỏ vào mũi, sẽ hồi tỉnh.
- Chữa bị bỏng, dùng kiệu giã nhỏ, hoà với mật, vắt lấy nước bôi thì chóng lành.
Trích từ sách: Cây Rau Làm Thuốc
của PTS Võ Văn Chi
do NXB TH Đồng Tháp ấn hành
Nhận xét
Đăng nhận xét