Cây Hoa Chữa Bệnh - CÚC BÁCH NHẬT

Tên khác: Thiên nhật hồng, Bông nở ngày, Bách nhật hồng

Tên khoa học: Gomphrena globosa L. Họ Giền (Amaranthaceae).

Nguồn gốc:

Cây nguồn gốc châu Mỹ nhiệt đới, được trồng làm cảnh và làm thuốc ở nhiều nơi tại Việt Nam. Ở Trung Quốc, Indonesia (Đông Nam Á) đều có trồng. Indonesia trồng ở độ cao 1 - 1300m (Java), dùng làm cây cảnh và làm thuốc.

Mô tả:

Cây thảo, mọc hàng năm, cao trung bình 30 - 40 cm; thân hình trụ, trên có phân nhánh, đốt thân hơi phình to, thân và lá đều có lông nhung mềm, nhất là lúc còn non. Lá đơn, mọc đối, cuống ngắn. Phiến lá hình trứng ngược dài 2 - 3 cm, rộng 1 - 2 cm. Những cụm hoa hình đầu, mọc từ kẽ lá và ngọn cành, màu hồng hoặc tím nhạt, phần có màu là các lá bắc hình vẩy, khô, xác, tím, úp vào nhau thành khối hình cầu to bằng ngón tay cái; ở kẽ các vẩy này có những hoa thật, nhỏ, màu vàng. Do cấu tạo bằng các vẩy khô màu tím nên Cúc bách nhật có thể tồn tại trong một thời gian dài (Bách nhật = 100 ngày) mà không rụng cánh, đổi màu. Đường kính cụm hoa là 1,5 - 2 cm, ra hoa vào mùa hè và mùa thu. Cây dễ trồng, chịu hạn nhưng kém chịu rét, không ưa chỗ cớm bóng, thấp trũng. Trồng bằng hạt, cần phòng chống bệnh gỉ sắt bằng phun dung dịch Boóc - đô.

Bộ phận dùng:

Hoa thu hái vào mùa hè và mùa thu, phơi hoặc sấy khô (thắng 7 - 9).

Thành phần hoá học:

Toàn cây chứa gomphrenm (I, II, III, IV, V, VI), các men hoàn nguyên, acid nitric và acid chứa nitrơ khác.

Tác dụng: Sát trùng thanh huyết

Theo Đông y:

Tính vị: Cam, bình.

Công dụng: Thanh can, tân kết, chỉ khái, định suyễn.

Chủ trị: Đầu phong, mục thống (đau mắt), khí suyễn (hen), ho (khái thấu), đi lỵ, ho gà, tiểu nhi; kinh phong; sang dương.

Cách dùng, liều lượng:

Dùng uống: Hoa 4 - 12g, nước sắc; dùng toàn cây thì 20 - 40g.

Dùng ngoài: sắc nước thuốc để rửa.

- Bài thuốc chữa kiết lỵ cấp tính ra mũi, máu: Hoa Cúc bách nhật, dạng thuốc sắc: Người lớn ngày dùng 8 - 16g; đối với trẻ em: ngày dùng 4 - 8g.

- Bài thuốc chữa hen suyễn: Hoa Cúc bách nhật 16 g, Cóc mẩn 12g, lá Táo ta 12g, Hương nhu 12g, lá Sả 8g, Gừng sống 2g, nước 600ml. Sắc kỹ lấy 200ml, chia ra 3 lần uống trong ngày.

Bài viết được trích từ sách: CÂY HOA CHỮA BỆNH

của các tác giả Nguyễn Văn Đàn, Vũ Xuân Quang, 

Ngô Ngọc Khuyến biên soạn, NXB Y Học ấn hành.

Xem thêm: Chữa Cảm Sốt - Cây Cúc Bách Nhật

Xem thêm: PHÒNG CHỮA BỆNH NHỜ RAU CỦ QUẢ QUANH TA - CÚC BÁCH NHẬT