THUỐC BỔ ÂM (DƯỠNG ÂM) - MIẾT GIÁP (Carapax Trionycis)

Là mai con ba ba Trionyx sinensis Wiegmann. Họ Ba ba – Trionychidae.

Tính vị: vị mặn, tính hàn.

Quy kinh: vào 3 kinh can, phế, tỳ.

Công năng chủ trị:

- Tư âm tiềm dương, ích can: trị âm hư sinh nhiệt, ra mồ hôi trộm thường phối hợp với địa cốt bì.

- Nhuỵên kiên: tán các u kết rắn, tiêu máu ứ đọng thành hòn cục. Ngoài ra còn dùng để chữa 5 loại trĩ (ngũ trĩ) kể cả trĩ nội và trĩ ngoại; dùng mai ba ba cùng với da nhím, tổ ong, xác rắn, móng chân lợn, các vị lượng bằng nhau, đốt tồn tính, tán nhỏ trộn đều, ngày uống 8g. Ngoài ra còn dùng chữa bế kinh và các bệnh ho lao, nhức xương, lao lực quá độ.

- Sát khuẩn: trị bệnh sốt rét sinh ra báng bĩ, gan và tỳ sưng to dùng miết giáp tẩm giấm, nướng vàng, tán bột mà uống.

- Giải kinh: trị kinh phong ở trẻ em (đem miết giáp, nướng vàng, tán nhỏ thành bột hoà với sữa mẹ cho uống).

- Lợi tiểu tiêu phù thũng: miết giáp nướng vàng, tán bột uống với rượu ngày 3 lần để chữa đi tiểu ra sỏi sạn.

Liều dùng: 12 – 20g.

Kiêng kỵ: những người tỳ vị hư hàn, ỉa chảy, phụ nữ có thai không nên dùng. Khi dùng miết giáp, cần xử lý cho sạch thịt bằng ngâm ủ với tro, rửa sạch, sau đó phơi khô rang với cát cho vàng, rồi tôi vào giấm.

Chú ý:

- Ngoài vị miết giáp, cũng có thể dùng vị miết huyết (máu ba ba), cho vào tờ giấy bản, phơi khô, tán mịn rắc vào chỗ lở loét ở lòng bàn tay (còn gọi sâu thớt) hoặc cho tiết ba ba vào rượu mà uống để chữa hen; hoặc dùng máu ba ba tắm vào thuốc khác (tắm miết huyết). Vì máu ba ba, đông y quan niệm là rất lạnh (cực hàn), dùng máu ba ba để tắm vào thanh cao và sài hồ. Thanh cao tác dụng giảm hư nhiệt, sài hồ chữa hàn nhiệt vàng lai, sốt kéo dài. Miết giáp tư âm: dùng máu của 100 con ba ba, hoà với nước rồi tẩm vào 100kg thanh cao hoặc sài hồ; sau đem phơi khô. Ngoài ra còn dùng trứng ba ba (ba ba ở dưới nước, nhưng thường lên bờ ao, vườn gần nước, đào lỗ đẻ trứng) để chữa phù thận hoặc chữa lỵ lâu ngày.

Trích nguồn từ sách: "DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN"

của TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI, 

Bộ môn DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN, NXB Y HỌC