Vòi voi hay Dền Voi (Heliotropium indicum L.) thuộc họ Vòi Voi (Boraginaceae).
Mô tả: Cây thảo cao khoảng 25-40cm, có thân khỏe, cứng, mang nhiều cành. Trên thân và cành có nhiều lông ráp, thân già nhẵn. Lá mọc đối, hình trái xoan, đầu lá hơi nhọn, gốc lá thuôn dần men theo cuống, cả hai mặt đều có nhiều lông, mép lá hơi lượn sóng hoặc có răng cưa không đều.
Hoa màu tím nhạt hoặc trắng không cuống, mọc so le nhưng đều nhau, trên hai hàng tạo thành cụm hoa xim bọ cạp, dài 8 – 11cm, ở ngọn cành hay ở kẽ lá. Quả gồm 4 quả hạch con hình tháp.
Bộ phận dùng: Phần cây trên mặt đất.
Nơi sống và thu hái: Cây thường mọc hoang ở bãi cỏ, nương vườn bỏ hoang, quanh các thôn xã, gặp ở hầu khắp các tỉnh vùng đồng bằng, có nhiều ở Tiền Giang (Cai Lậy), Hậu Giang, An Giang.
Cắt lấy những đoạn cành có nhiều lá và hoa, đem phơi hay sấy khô.
Hoạt chất và tác dụng: Đã có nhiêu tài liệu công bố về cây Vòi voi. Trong cây có Heliotrin là một ancaloit, pyrclizidin gây ung thư, nhưng lại có Idixin và Indixin N-oxyt mà chất sau là một trong 6 chất được sàng lọc từ hàng ngàn loài cây thuốc khác nhau có tác dụng ức chế khối u. Như vậy trong cây vừa có thành phần có tác dụng chữa bệnh nhưng đồng thời có thành phần có tác dụng gây bệnh. Do có heliotrin nên Vòi voi có khi được để nghị không nên dùng, nhưng mặt khác nó lại có indixin nên đã được thử nghiệm chữa ung thư và được nêu lên trong danh mục những cây thuốc chữa ung thư.
Vòi voi là cây thuốc dân gian được dùng phổ biến khắp cả nước ta. Trong Dược điển của nước ta có ghi dùng trị phong thấp sưng khớp, lưng gối nhức mỏi, viêm họng, nhọt viêm tấy, mẩn ngứa.
Cách dùng: Ngày dùng 15 - 40g, dạng thuốc sắc, thường phối hợp với các vị thuốc khác. Người già yếu, cơ thể suy nhược, tỳ vị hư hàn, ỉa chảy lâu ngày, tay chân lạnh, không nên dùng.
Dùng ngoài giã đắp không kể liều lượng. Để chữa đầu gối sưng đỏ, đau nhức, sốt nhẹ, đi lại khó khăn, chặt cây Vòi voi tươi thành từng đoạn nhỏ, giã giập, sao với rượu hoặc giấm, gói vào vải buộc vào chỗ sưng đau, làm 5 - 7 lần là khỏi. Cao rượu Vòi voi có tác dụng rất tốt đối với những trường hợp viêm hay tụ huyết chưa làm mủ, không cho lan rộng và làm bớt sưng tấy.
Trích nguồn: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG của PTS. Võ Văn Chi
Xem thêm: Chữa Tê Thấp và Đau Nhức - Cây Vòi Voi
Nhận xét
Đăng nhận xét