CÂY RAU LÀM THUỐC - MÀO GÀ

Ở nước ta, thường gặp Mào gà trắng hay Mào gà đuôi mang, Mào gà đuôi nheo - Celosia argentea L., và Mào gà đỏ, Mồng gà; Mồng gà tua - Celosia argentea L. var. cristata Moq. forma plumosa (Voss) Bakh., thuộc họ Rau dền - Amaranthaceae.

Mào gà đỏ là cây thảo sống dai, cao 70cm hay hơn, có thân mọc đứng và phân nhánh. Lá có cuống, phiến lá hình trái xoan hay trái xoan ngọn giáo, có khi hình ngọn giáo nhọn, nhẵn. Hoa đỏ, vàng hay trắng, có cuống rất ngắn xếp thành cụm hoa bông hầu như không cuống, hình trái xoan tháp, có khi nó dẹp ra, cụt ở đỉnh. Quả thuôn, hầu như là hình cầu.

Mào gà trắng là cây thảo hằng năm, nhẵn, phân nhánh nhiều hay ít, cao 80cm tới 100cm. Thân có rãnh dọc. Lá mọc so le, hình dải hay ngọn giáo, nhọn, dài 3-10cm, rộng 2-4cm: Hoa không cuống xếp thành bông trắng hay hồng, dài 3-10cm. Quả nang, mở ngang (quả hộp), chứa nhiều hạt hình thận đen, nhỏ hơn hạt Mào gà đỏ.

Cả hai loài Mào gà đều có nguồn gốc ở vùng đông Ấn độ và được trồng làm cảnh. Ngày nay, Mào gà trắng phát tán khắp nơi ở những ruộng bỏ hoang, bãi cỏ, ven đường đi.

Lá Mào gà có thể dùng luộc ăn như rau muống, nhưng phẩm chất không bằng rau dền. Hạt Mào gà thường được dùng để trang điểm bánh ngọt.

Để làm thuốc, người ta lấy cụm hoa Mào gà phơi khô, còn lá thường dùng tươi hoặc phơi khô. Hạt thường dùng khô.

1. Hoa Mào gà có vị ngọt, tính mát, dùng chữa băng huyết, đại tiện ra máu, kiết lỵ ra máu. Dùng 20g dạng thuốc sắc.

- Chữa hành kinh không dứt, rong huyết, dùng hoa Mào gà khô tán nhỏ, uống mỗi lần 8g với rượu, không ăn cá tanh và thịt lợn.

- Chữa sau khi đẻ, máu hôi không thông sinh đau bụng, dùng hoa Mào gà trắng 30g sắc uống.

- Chữa bệnh lỵ lâu ngày sinh ra máu mủ, dùng cả hai loại Mào gà, mỗi vị 20g sắc uống.

2. Hạt Mào gà vị đắng, tính mát, dùng chữa đau mắt. Ở Trung Quốc cũng dùng trong các chứng xuất huyết (chảy máu dạ dày ruột, chảy máu cam, nôn ra máu) và băng huyết. Cũng dùng làm thuốc rửa trị đau mắt, nhưng những người có con ngươi dãn to thì không dùng được. Hạt Mào gà đỏ còn dùng trị rắn rết cắn (nhai nuốt nước lấy bã đắp).

3. Lá Mào gà phơi khô dùng chữa hen phế quản, lấy 30g sắc nước uống. Có thể phối hợp với lá. Bông bông, lá Xương sông, dây Tơ hồng (sao), mỗi vị 20g, sắc nước uông. Để chữa lở ngứa và trĩ chảy máu, dùng lá Mào gà tươi nấu nước rửa ngâm, hoặc giã nhỏ xoa đắp.

Trích từ sách: Cây Rau Làm Thuốc

của PTS Võ Văn Chi

do NXB TH Đồng Tháp ấn hành

Xem thêm: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG - MÀO GÀ TRẮNG

Xem thêm: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG - MÀO GÀ

Xem thêm: CẦM MÁU - Cây Mào Gà Trắng

Xem thêm: CẦM MÁU - Cây Mào Gà Đỏ