So đũa - Sebania grandiflora (L.) Pers, thuộc họ Đậu - Fabaceae. Cây nhỡ, cao 8-10m. Lá kép lông chim mọc so le, gồm 20-25 đôi lá chét hình bầu dục thuôn. Hoa to, màu trắng hay hồng, mọc thành chùm ngắn 2-3 cái thõng xuống ở nách lá. Quả dài như chiếc đũa, chứa nhiều hạt màu nâu.
So đũa là một loài cây rất có ích cho nhà nông, vì hầu hết các bộ phận của cây đều được sử dụng. Ở miễn Nam nước ta, So đũa được trồng nhiều làm cây cảnh vì có hoa đẹp, hoặc trồng làm cây chủ cho hồ tiêu leo và cho đậu rồng leo. miền Bắc, So đũa được trồng tại Hà nội, Hải phòng, Thanh hoá, thường trồng ở ven bờ ao.
Thân cành của So đũa dùng làm củi đun. Lá dùng làm thức ăn cho gia súc (bò, dê), và làm phân xanh. Cây già dùng làm giá thể trồng Nấm mèo (Mộc nhĩ).
Nhiều bộ phận của cây dùng làm rau ăn và làm thuốc.
Búp hoa non rất giàu đường, cũng như các lá non có thể ăn được, mặc dù có mùi hơi nhân nhẩn, nhưng có hậu ngọt. Quả So đũa non cũng dùng ăn được. Món ăn thông thường giản dị của bông So đũa là đem luộc để chấm với nước cá kho. Có người cũng dùng bông So đũa nấu canh chua cá lóc ăn cũng rất ngon. Người ta thường dùng bông So đũa tươi hái vào lúc sáng sớm. Ta lặt cuống và các lớp da xanh, đài hoa bỏ đi, Lột ra từng cánh hoa, xem có sâu không. Trong hốc cuống ở những hoa đã nở có chứa mật trong suốt như sương và ngọt lịm như đường phèn. Nếu ta chịu khó ráy cho nước mật đó nhỏ vào một cái chén, rồi dùng nước mật này để pha canh, canh sẽ có mùi vị đặc biệt. Chú ý khi luộc hay nấu canh, không để cho bông So đũa mềm rục, ăn sẽ mất ngon.
Bông So đũa chứa hàm lượng vitamin C cao, vitamin B, muối calcium và sắt, các acid amin, nên là món rau được ưa chuộng của khách sành ăn.
Hoa So đũa giã nát dùng nhỏ mũi trị cảm cúm. Dịch của hoa So đũa là một vị thuốc dân gian ở Ấn độ để trị chứng sổ mũi và chứng đau nhức đầu. Khi cho vào mũi, nó sẽ làm tiết ra nhiệu dịch và làm tan dần đi cảm giác đau nhức và nặng nề ở trên đỉnh đầu. Nước sắc hoa cũng dùng để tẩy. Vỏ cây và nhựa cây cũng được sử dụng làm thuốc; vỏ thân làm thuốc bổ đắng giúp ăn ngon cơm, dễ tiêu hoá, lại dùng chữa lỵ, ỉa chảy và viêm ruột; Nhựa cây dùng đưới dạng bột hay sắc nước uống làm thuốc săn da.
Trích từ sách: Cây Rau Làm Thuốc
của PTS Võ Văn Chi
do NXB TH Đồng Tháp ấn hành
Xem thêm: Chữa Cảm Sốt - So Đũa
Nhận xét
Đăng nhận xét