Chương III NGUYÊN NHÂN BỆNH VÀ PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN I. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN Theo y học cổ truyền, nguyên nhân gây bệnh có 2 nguyên nhân lớn là ngoại nhân (nguyên nhân bên ngoài) và nội nhân (nguyên nhân bên trong). 1.1. Ngoại nhân. Có lục dâm (6 nguyên nhân xấu). Sáu nguyên nhân này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ con người; đó là: phong, hàn, thử, thấp, táo, hoả; đó là lục khí của trời. Ở điều kiện bình thường lục khí này vô hại đối với con người; song ở điều kiện bất thường lục khí đó sẽ ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sức khoẻ con người; trên cơ sở đó mà phát sinh ra bệnh tật. Tuy nhiên nếu cơ thể sức đề kháng giảm thì ngay trong những điều kiện bình thường cũng vẫn có thể phát sinh ra bệnh.
HỌC THUYẾT THỦY HỎA I. XUẤT XỨ Học thuyết thủy hỏa hay còn gọi là học thuyết tâm thận do đại danh y Hải Thượng Lãn Ông của Việt Nam thế kỷ 18 dựa trên “Dịch lý về thủy hỏa”, trên cơ sở giáng tâm hỏa, ích thận thủy. Lấy phương châm điều hoà thủy hoả, cân bằng âm dương trong cơ thể để xây dựng nên. Hải Thượng Lãn Ông đã dùng hai phương thuốc cổ: Lục vị để bổ âm, bổ thận âm bổ thuỷ, Bát vị để bổ thận dương, bổ hoả làm gốc; đồng thời thông qua phép biến phương để từ hai phương thuốc này xây dựng nên nhiều phương khác, dùng điều trị cho trên 50 chứng bệnh khác nhau. Như vậy Hải Thượng là người đã hoàn thiện học thuyết thủy hoả trên phương diện vận dụng vào điều trị học của y học cổ truyền.